Ճարպակալումն ամբողջ աշխարհում հանդիսանում է առողջապահության համակարգի բարդ մարտահրավերներից մեկը: Ճարպակալման տարածվածության կտրուկ աճը՝ «պանդեմիան», վերջին 20-30 տարիներին կապված է նստակյաց կենսակերպի և ճարպերով ու ածխաջրերով հարուստ բարձր կալորիականությամբ սննդակարգի հետ: Ճարպակալումը քաշի գերավելացումն է հասակի համեմատ, ինչը հանգեցնում է մարմնի քաշի ինդեքսի (այսուհետ ՄՔԻ) բարձրացմանը: ՄՔԻ հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով, քաշը՝ կգ, բաժանած հասակի՝ մ2 վրա և հանդիսանում է ճարպակալման և ավելցուկային քաշի գնահատման հիմնական ցուցանիշը: Մանկական և դեռահասային տարիքում ճարպակալումը գնահատելու համար կիրառվում են ՄՔԻ պերցենտիլային աղյուսակները` ըստ սեռի և տարիքի, որի 95-րդ պերցենտիլը համապատասխանում է քաշի ավելցուկին, իսկ 95 պերցենտիլից բարձրը՝ ճարպակալման: Այսպես կոչված մորբիդային (հիվանդագին) ճարպակալման դեպքում ՄՔԻ-ի արժեքը զգալի մեծ է 95–րդ պերցենտիլից:
Ճարպակալումը բազմա–օրգանային (օրգան-համակարգային) խանգարում է, որը կարող է ընդգրկել թվարկած ախտաբանական փոփոխությունները և համակցված լինել մի շարք հիվանդությունների հետ՝
- զարկերակային գերճնշում
- դիսլիպիդեմիա, աթերոսկլերոզ,
- քրոնիկական բորբոքում
- մետաբոլիկ համախտանիշ
- էնդոթելիալ դիսֆունկցիա
- հիպերինսուլինեմիա, շաքարային դիաբետ տիպ 2,
- ձվարանների պոլիկիստոզի համախտանիշ
- լյարդի ոչ ալկոհոլային ճարպային հիվանդություն
- ապնոէ
- ասթմա
- սննդային վարքի խանգարումներ
- հոգեբանական խնդիրներ, դեպրեսիա և այլն:
Ճարպակալման էնդոկրինոլոգիական բարդություններից հիմնականը ածխաջրային փոխանակության խանգարումն է, որն ախտորոշվում է օրալ-գլյուկոզո-տոլերանտային փորձի (ՕԳՏՓ) կատարմամբ` որոշելով գլիկեմիան քաղցած վիճակում և 1.75մգ/կգ գլյուկոզայի ընդունումից 2 ժամ հետո:
| Նախադիաբետ | Փորձի արդյունքներ (գլիկեմիայի մակարդակ երակային արյան մեջ) |
| 1. Քաղցած հիպերգլիկեմիա | քաղցած ` ≥ 6,1 մմոլ/լ 2 ժամ հետո` <7,8 մմոլ/լ: |
| 2. Գլյուկոզայի նկատմամբ տոլերանտության խանգարում | քաղցած` <6,1 մմոլ/լ 2 ժամ հետո` ≥ 7,8 մմոլ/լ, բայց <11,1 մմոլ/լ-ից |
| Շաքարային դիաբետ | քաղցած` ≥ 7,0 մմոլ/լ 2 ժամ հետո` ≥ 11,1 մմոլ/լ ցանկացած պատահական ժամի գլյուկոզայի որոշում` ≥ 11,1 մմոլ/լ |
|
|